- DEPARTMENTS OF COLLEGE
- EDUCATIONAL AND METHODICAL PROCESS
- GALLERY
- EDUCATIONAL WORK
- ADDITIONAL EDUCATION
Адалдық кодексі
Академиялық адалдык кодексі
І.Жалпы ережесі
- Талғар агробизнес және менеджмент колледжі білім алушылары мен кызметкерлерінің академиялық адалдыкты сактау ережелері (әрі карай - Ереже), колледж даму стратегиясына, жарғысына сәйкес әзірленді, білім беру үрдісінде академиялық адалдық нұсқауларын, қоғамдастық мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін белгілейді, академиялық адалдығы мен тәртібі жөніндегі іс-шаралардың бұзушылық түрлерін анықтайды.
- Осы Ереженің мақсаты - білім алушылар мен қызметкерлерге адалдықты түсінуді қалыптастыру, ашық, шынайы және сенімді қарым- қатынастар, сондай-ақ адалдықты дамытуға жауапкершілікті орнату. Оқу үрдісінде академиялық адалдық - негізгі құндылықтардың бірі болып табылады.
- Ережелерде төмендегідей ұғымдар қолданылады:
1) академиялык адалдық - принциптер мен құндылықтардың жиынтығы, жазбаша жұмыстарды (бақылау, курстық, эссе, дипломдык, диссертациялар) орындау барысында студент оқуға адал болу.
- жұмыстың болжамы:
- белгілі бір кезеңде білім алушылардың жетістіктерін анықтау үшін олардың орындауындағы тапсырманы немесе жұмысты оқыту (ауызша сұрау, жазбаша жұмыс, эссе, далалық жұмыстар, зертханалық жұмыстар, практикалық жұмыс, өздік жұмыс, ғылыми-зерттеу, жобалау және басқалар);
- қорытынды бағалау кезінде білім алушылардың жасаған жұмысына қол жеткізудің деңгейін анықтау;
- колледж әкімшілігі, кеңесшілері, топ жетекшілері мынадай жағдайларда осы ережелермен білім алушылармен таныстыруға міндетті:
- құжаттарын қабылдаған кезде;
- колледжге түсу үшін өтініш берген кезде;
- топ жетекшілік сағат кезінде;
- Колледж әкімшілігі, қызметкерлері, олардың заңды өкілдері, білім алушылар колледж қауымдастығының барлық мүшелері осы Ережелерді орындауға міндетті.
2. Академиялық адалдық принцинтері
Оқу үрдісіндегі білім алушылардың, олардың жеке адалдығын және өз жауапкершілігін дамытудағы академиялық адалдығының негізгі принциптері болып табылады:
- шыншылдық- адал, білім алушылардың бағаланған және бағаланбаған жұмыстарын мұқият орындау. Шыншылдықтың негізгі компоненттеріне еңбекқорлық және тәртіптілік жатады.
- автордың құқықтарын және оның мұрагерлерін қорғауды жүзеге асыру авторлық құқықтың обьектісі болып табылатын тұлғаның жұмыстарында бөтеннің сөзін дұрыс аудару, ойын дұрыс жеткізу арқылы корғау;
- ашықтығы - ашықтық, өзара сенім, білім алушылармен ПОҚ арасында және оларға теңестірілген тұлғалардың ақпарат пен идеялардың ашық алмасуы;
- білім алушылардың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу - білім алушылардың пікірлерін және идеяларын еркін білдіру құқығы;
- теңдігі - осы Ережеге сәйкес әрбір білім алушының оны бұзғаны үшін жауапкершілік міндеті.
3. Білім алушылардың қоғамдастық мүшелерінің құқықтары мен міндеттері
- Білім алушылар құқылы:
1) осы ереженің мәтінімен танысуға;
- оқу үрдісінде еркін өз пікірін білдіруге;
3) осы ережеде бұзған негізсіз айыптауларға қорғалған және дәлелдемелер беруге болады.
- Білім алушы тиісті:
- осы ереженің мәтінін оқып және оларды бұзғандағы салдарын білу;
- бағаланатын және бағаланған жұмыстарды орындауда академиялық адалдықты қатаң сақтауға;
- автордың аты мен өнім бетті көрсете отырып, бөтен сөз және ой беру әдісін пайдалануға;
- жұмыс соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімін көрсетуге;
- ақпаратты шынайы және сенімді көздерден пайдалануға;
6) іс жүзінде дұрыс бағаланғаы жұмысты басқа да білім алушыға орындауға бермеуге;
7) тапсырмалардың барлық түрлерін жеке орындауға;
8) мәтінге, жазбаша жұмысқа, тапсырмалар мен жаттығуларға (рефераттар, курстық жұмыстар, диссертациялар, магистрлік диссертация) дайын жауаптарды пайдаланбауға;
9) емтихан барысында шпаргалка, электрондық ақпараттық жэне байланыс құрылғыларын пайдаланбауға;
- өзінің дайын жұмыстарының жауаптарын басқа да білім алушыларға
бермеу және өтуіне жол бермеу, оқытуда адалдық пен шыншылдыққа күмән келтіру, соңында басқа білім алушыларға зиянын тигізеді.
- Қызметкерлердің міндеті:
- білім алушылар арасында ақпараттық жұмысты жүргізуге;
- дәл және сенімді көздерден таңдауда білім алушыларды оқыту және қолдау көрсетуге;
- сілтемелерді рәсімдеу, әдебиеттер, библиография әдістерін үйретуге;
- білім алушыларға жобалардың рәсімделуін қағаз және цифрлық орындалған жұмыстың әдістерін үйретуге;
- оқыту үрдісінде өз пікірін білдіруге үйретуге;
- білім алушыларға болжанатын жұмысты орындау алдында академиялық адалдық сұрақтары бойынша сәйкестігін түсіндіру жұмыстарын жүзеге асыруға;
7) осы ереженің талаптарын кез келген уақытта бұзбауға;
- осы ережені бұзған жағдайда есебін жүргізуге;
- ережені бұзғаны үшін әр кезде оқу бөліміне жазбаша хабарлауға;
4. Колледж әкімшілігіне міндеттеледі:
1) ережені білім алушыларға түсіндіру үшін қызметкерлердің жұмысын қамтамасыз ету;
2) білім алушы ережені бұзған жағдайда, осы ереженің шеңберінде үлестіру шараларын қолдану;
3) білім алушыларға академиялық адалдықты бақылау және мониторинг жүргізу.
4. Бұзушылық түрлері
Осы ереже колледж білім алушыларына, оқытушылары мен кызметкерлеріне академиялық адалдықты бұзушылықтардың мынадай түрлері көзделген:
- плагиат:
- материалдарды басқа көздерден автордың дәлелінсіз және материалдың шығу көзін көрсетпей жартылай немесе толық иемденіп алу;
Түрлі нысандарда плагиатты көрсетуге болады:
- тиісті тыныс белгілерін (тырнақша) қолданбай және/немесе ақпарат көзіне сілтеме жасамай отырып ақпарат көзінен үзінді алу;
- ақпарат көзін көреетпей ауызша айта салу;
- авторға сілтеме жасамай, біреудің идеяларын немесе дәлелдерін пайдалану;
- толық немесе ішінара біреудің немесе басқа білім алушылардың жазбаша жазған жұмысын ұсыну;
- интернеттен алынған курстық/диссертациялық жұмысты ұсыну;
- басқа курс үшін тапсырма ретінде жүргізілген жұмысты курстық
ретінде ұсыну;
- келісім:
- басқа білім алушылардың бағаланатын жұмысын орындап беру;
- алдау:
- өзге білім алушылардың бағаланған жұмысын көшіру;
- бағаланған жұмысты қайта көрсету;
- әдепкі жағдайда жалған сылтаулармен, бағаланатын жұмыстарды
орындау мен қайта ұсыну;
- топпен бірге қамтамасыз етілмейтін жұмысты, екі немесе одан да көп студенттермен орындау;
- басқа да білім алушыларға саналы көмек: өзіңнің бағаланған жұмысыңды есептеп шығару үшін рұқсат беру, кеңестер, жауаптарын қолдану, кітаптар т.б.;
- біреудің бағаланған жұмысын өзінікі ретінде көрсету;
- деректер бағаланатын жұмыс, жалған бағалау:
- тапсырма нәтижелерінің жауабын бағалау, жалған бағалау;
- жалған деректер (бұрын жазу, көшіру, түзету) яғни өлшеу және кадағалау сауалнама бақылау, баска да сауалнама әдістерін зерттеу кезінде;
- шамадан тыс бағалау бақылау жазбаша жұмысы кезінде;
- басқа білім алушының бағасының бүлінуі немесе әдейі қолдан өзгертуі;
- бағаланатын жұмыстың жауабын сатып алу,
- бағаланатын жұмысты орындау кезінде жауаптарды беру;
- сату немесе басқа жолдармен көмек көрсету, сатып алу немесе сатуға дайын бағаланатын жұмыстарын көрсету (курстық, дипломдық жұмыстарды, магистрлік диссертациялар және т. б.)
- ақпаратты немесе кұрылғыларды заңсыз пайдалану:
- тестілеу, бағаланатын бақылау жұмыстары кезінде электронды, сандық, қағаз түрінде, техникалық құрылғылар түрінде ақпаратты қолдану;
- бағаланатын жұмыс кезінде, кез келген жолмен жауаптарын алу, соның ішінде электронды пошта арқылы жүктеу немесе компьютермен т.б.
- қағаз және электрондық тасығыштарда бағаланатын жұмыстарға қатысты педагогикалық қызметкерді кабинетінен шығару және/немесе компьютерден материалдарды көшіру
5. Білім беру үрдісіне қатысушылардың міндеттері
Білім алушылардың міндеттері
Білім алушылар академиялық адалдық принциптерін сақтау үшін міндетті:
Құрметтеуге және сақтауға негізгі принциптерін пайдалануға қатысты бөтен зияткерлік меншік.
Баска зияткерлік меншікті пайдалануға катысты негізгі принциптерін құрметтеуге және сақтауға.
Этикалық стандарттарды қабылдауға және оларды қатаң сақтауға. Кез келген жұмыс түрінде, ауызша және жазбаша түрде, ағымдағы және қорытынды бағалау барысында барлық принциптерді сақтауға.
Ұсынылатын жұмыстардың білім беру жобасына қатысушылардың жеке жұмысы болып табылатынын есте сақтау.
Ботен шығармалардан үзінділер пайдалану кезінде цитата, бөтен сөздерді қолдану сияқты тәсілдерді пайдалану.
Зерттеу жұмысы, эссе, жазбаша өтініштерді жазу кезінде сілтемелер пайдалануға, онда белгілі бір ойдың, автор мен шығармалардың қайдан алынғаны көрсетіледі. Жұмыстың соңында міндетті түрде барлық ақпараттық ресурстар, көрсетілген пайдаланылған әдебиеттер болуы керек. Сондай-ақ, ақпараттық көздер ұсынылатын қосымшалар құрылуы мүмкін.
Өздерінің курстастарына жеке басына пайдалану мақсатында орындалған жұмыстарды, жеке меншікті материалды ұсынуға жол берілмейді.
Академиялық әділетсіздікке жол бермеу және осы саясат аясында білім алушыларға колданылатын санкциялар туралы жауапкершілікті білу.
Колледж оқытушылары мен қызметкерлерінің міндеттері:
Өз жұмыс тәжірибесінде академиялық адалдық принциптерін енгізуге жәрдемдесу. Академиялық әділетсіздік орын алған жағдайда ескерту.
Білім алушыларға тұрақты дамуы мен этикаға негізделген интеллектуалдық және адамгершілік оқыту үшін жағдай жасау.
Қазақстан Республикасының аумағында да, сондай-ақ әлемдік қоғамдастықтағы қолданыстағы авторлық құқықтарды қорғау туралы нормативтік құжаттарды зерделеу. Ата-аналар қоғамдастықтығы арасында академиялық адалдық саясатын түсіндіру бойынша ақпараттық жұмыс өткізу. Сабақты, кездесулерді өткізу барысында, бөтен сөздер мен ойларды рәсімдеу тәсілдеріне көңіл бөлу. Бұзушылық орын алған әрбір академиялық адалдықты қатаң есепке алу. Осындай жағдайлар туралы оқу бөлімін хабардар ету. Қажет болған жағдайда колледж әкімшілігіне көмекке жүгіну. Академиялық адалдықты қолдауға қатысты мәселелер бойынша семинарлар мен практикалық сабақтарға кіру.
- Жауапкершілік және жаза
Білім беру үрдісінің қатысушылары академиялык адалдық принциптері бұзылған жағдайда олардың моральдык жауапкершілікке тартылатын есте сақтауы керек.
Плагиат, курстық, дипломдық жұмыстарды, магистрлік диссертацияларды сатып алу және сату қарапайым ережелерін бұзу шегінен шығу ретінде қарастырылады және қоғамдастық қатысты елеулі бұзу ретінде кабылданады және бөтен материалдарды пайдаланғаны үшін жазаға тартылады.
Оқытушылардың әрбір бұзу күні тіркеледі және білім алушылар ағымдағы немесе қорытынды жұмысы бағалау рәсіміне жіберілмейді. Білім алушыға сөгіс жарияланады, бұдан әрі оқудан шығарылады. Кітапханашылар білім алушылар, оқытушыларды барлық катысушыларға қол жетімді бағдарламасын пайдалану үшін қолданылатын ресурстар, библиография, сілтемелерді көрсете отырып, кітаптар, журналдар, Интернет- сайттарды рәсімдеуге катысты келісіммен қамтамасыз етеді.
- Ереже бүзған жағдайда шараларды қолдану тәртібі
- Академиялық адалдықтың бұзылуы былай анықталуы мүмкін:
- ағымдағы бағалауды жүргізу кезінде;
- қорытынды бағалауды жүргізу кезінде
- Білім алушылардың ағымдағы оқу жетістіктерін бағалау кезінде сөз байласу, плагиат анықталған жағдайда:
- оқытушы осы ереженің қосымшасына сәйкес ережені бұзу туралы акт жасайды, білім алушылармен әңгімелесу өткізеді. Ережені бұзу туралы актіні тиісті дәлелдемелермен және білім алушылардың жұмыс көшірмелері оқу бөліміне беріледі;
2) жүйелі түрде бұзушылық (үш және одан да көп рет) кезінде оқытушы белгіленген нысан бойынша ережелерді бұзу туралы акт құрайды. Ережені бұзу туралы актіні тиісті дәлелдемелермен және білім алушылардың жұмыс көшірмелері бөлімше меңгерушісіне беріледі, кейіннен барлық құжаттар тәртіп комиссиясына беріледі.
3. Білім алушылардың ағымдағы оқу жетістіктерін бағалау кезінде алдау анықталған жағдайда:
- оқытушы белгіленген нысан бойынша ережелерді бұзу туралы акт жасайды, топ жетекшілердің қатысуымен білім алушылармен әңгімелесу өткізеді. Ережені бұзу туралы актіні тиісті дәлелдемелермен және білім алушылардың жұмыс көшірмелері бөлімше меңгерушісіне беріледі;
- жүйелі түрде бұзушылык (үш және одан да көп рет) кезінде оқытушы белгіленген нысан бойынша ережелерді бұзу туралы акт кұрайды. Ережені бұзу туралы актіні тиісті дәлелдемелермен және білім алушылардың жұмыс көшірмелері бөлімше меңгерушісіне беріледі, кейіннен ол барлық құжаттар Тәртіп комиссиясына беріледі.
4. Білім алушылардың ағымдағы оқу жетістіктерін бағалау кезінде бағаланатын жұмыстардың бағалауын бұрмалау, бағаланатын жұмыстардың жауаптарын әділетсіз жолмен сатып алу, ақпараттар мен құрылғыларды заңсыз пайдалану анықталған жағдайда: оқытушы белгіленген нысан бойынша ережелерді бұзу туралы акт жасайды, топ жетекшілердің қатысуымен білім алушылармен әңгімелесу өткізеді. Ережені бұзу туралы актіні тиісті дәлелдемелермен және білім алушылардың жұмыс көшірмелері оқу бөліміне беріледі, кейіннен ол барлық құжаттар тәртіп комиссиясына беріледі.
5. Білім алушылардың оқу жетістіктерін қорытынды бағалау кезінде сөз байласу, плагиат, бағаланатын жұмыстардың бағалауын бұрмалау, бағаланатын жұмыстардың жауаптарын білім алушылар әділетсіз жолмен сатып алу, сондай-ақ, ақпараттар мен құрылғыларды заңсыз пайдалану анықталған:
Оқытушы немесе уәкілетті тұлга емтиханға қатысып белгіленген нысан бойынша Ережелерді бұзу туралы акт жасайды. Ережені бұзу туралы актіні тиісті дәлелдемелермен және білім алушылардың жұмыс көшірмелері оқу бөліміне беріледі, кейіннен ол барлық құжаттар Тәртіп комиссиясына беріледі. Ережені бұзган білім алушыларга тәртіптік жаза шаралары жұмысы үшін бағасын төмендету, жазбаша жұмысты қайта орындату, сөгіс, ата-аналарын хабардар ету қолданылады.
6. Білім алушылардың бағаланатын жұмыстарын орындау кезінде бұрмалау, алдау, жемқорлық, курстық, дипломдық жұмыстарды сату аныкталған жағдайда, оқытушы қызметкері жұмыстан босатуға дейін тәртіптік жазаға тартылады.
7. Тәртіптік комиссияның жұмысын ұйымдастыру ережемен және ішкі тәртіп ережелерімен реттеледі.
8. Тәртіптік комиссия
Тәртіптік комиссия (келесі- ТК)тәуелсіз эксперттік ұйым ретінде құрылады, білім алушылардың білім беру үрдісінің қатысушыларының құқықтарының қамтамасыз етеді және адамгершілік-этикалық бағалау нәтижелері бойынша қамтамасыз етеді.
Тәртіптік комиссияның міндеттері мен функциялар
Негізгі мін деттер:
- білім алушылар арасында академиялық адалдықты бұзушылық орын: алған жағдайларының алдын алу;
- Академиялық адалдықты бұзушылық орын алған туындаған фактілер кезінде: көшіру, плагиат, сөз байласу т.б. тәуелсіз сараптама жүргізу;
- кез келген жазба жұмыс түрлерін орындау кезінде академиялық адалдықтың этикалық нормалар мен қағидаттарды сақталуын бағалау.
ТК негізгі фуикциялары болып табылады:
- Академиялық адалдық, жазба жұмыстар тұрғысынан білім алушылардың жазба жұмыстарының этикалық бағалауды және этикалық сараптама ұйымдастыруға қатысуы;
- Академиялық адалдықты бұзушылық пен этикалық нормаларды бұзуға
байланысты оқу кезеңінде және аралық аттестаттау кезеңінде туындаған даулы мәселелерді қарау;
- оқу үрдісіне академиялық адалдықтың қағидаларын енгізу бойынша іс- шараларды жүргізу және білім алушылардың бұзатын этикалық нормаларын ескерту;
- мінез-құлық бұзатын фактісі бойынша комиссия жұмысының нәтижелері бойынша кеңестер өткізу;
- қоғамдық басқару басқа да органдармен байланысуы: оқу бөлімі, бөлім меңгерушісі;
Тәртіптік комиссияның құрамы
- ТК құрамы әкімшіліктен, оқытушылардан, білім алушылар өзін-өзі басқару мүшелерінен калыптастырылады және колледж директорының бұйрығымен бекітіледі.
- ТК келесі мерзімге дейін қайта сайлануға мүмкіндігімен 3 жылға тағайындалады, төрағадан, төрағаның орынбасары, жауапты хатшы және мүшелері (3-тен кем: емес) тұрады.
Тәртіптік комиссияның жұмыс регламенті
- ТК отырысы этикалық нормалар мен академиялық адалдықты бұзушылық орын алған бұзу фактілері карай өткізіледі.
- ТК оқушылардың жазба жұмыстарын сараптамалық бағалауды жүзеге асырады және Академиялық адалдықты бұзушылық (көшіру фактілер, жұмыстардың ұқсастығы, шамадан тыс бағалау) орын алған жағдайды талдайды.
- ТК сараптама нәтижелері бойынша ұсынылған жазбаша жұмыстар
және жол берілмейтін білім алушылардың мінез-құлқын шығаруы мүмкін келесі корытынды
МҮ сараптама нәтижелері бойынша ұсынылған жазбаша жұмыстар және талдау жол берілмейтін білім алушылардың мінез-құлқы келесі қорытынды шығаруы мүмкін:
- бірнеше жағдайларда бөтен мәтінді (сілтеме болмауы, дәйексөз көрсетілмеген туындыгер) иемденуі табылған жағдайда жазбаша жұмысқа баға төмендетуте.
- плагиат, көшіру, қайталау анықталған жағдайда білім алушылардың жазбаша жұмысын жою;
- бақылау іс-шараны қайта өткізуге ұсыну;
- ақылы негізде бақылау іс-шараны жазғы триместірде тапсыруға ұсыну;
- сөгіс жариялау;
- колледжден шығару.
Тәртіптік комиссияның құқықтары мен міндеттері ТК құқығындағы:
- түрлі салалар мамандары болып саналатын баска да тәуелсіз сарапшылар мен кеңесшілерден көмек сұра алады;
- оның құзыретіне кіретін түсініктеме беруге, ұсыныстар, нұсқаулар және мәселелер бойынша шешімдер қабылдауға;
- жазбаша түрде білім алушылардың мінез-құлықты бұзатын білім алушыларды колледж директорына, оқу бөліміне, бөлім меңгерушілеріне өз қорытындылар мен негіздемелер туралы хабардар ету;
- ТК қызметін құжаттандыру, отырыстардың өткізу тәртібін анықтау, отырыстардың хаттамаларын жүргізу, алдағы отырыстар туралы оның мүшелерінің құлақтандыру, сондай-ақ отырыстарды ұйымдастыру;
- осы Ережемен қарастырылған сапалы және уақтылы функциялардың орындалуы;
- жүктелген міндеттері мен функциялары бойынша ТК қызметін ұйымдастыру.
Өзгерістер мен толықтыруларосы ережеге ереженің жаңа редакцияда жасау аркылы немесе өзгерістерді (толықтыруларды) рәсімдеу осы ережеге қосымшалар түрінде педагогикалық кеңестің шешімі негізінде және директордың бұйрығымен енгізіледі.
Осы ереже оны бекіткен күннен бастап күшіне енеді және толықтырулар, өзгерістер енгізу дейін әрекет етеді.